U ovoj turi upoznajte se sa:
Istorija Jevrejskog naroda u Subotici
Prve jevrejske porodice naselile su se u predgrađa Subotice 1775. godine. Nešto kasnije, subotički Jevreji su tražili i dobili dozvolu da osnuju svoju versku zajednicu. Prva sinagoga sagrađena je početkom 19. veka. Tada su u Subotici živele 43 jevrejske porodice. Imenovan je prvi rabin i započelo je prosperitetno vreme za...
Gradski muzej – Palata Demeter
Bivši vlasnici i stanari ove palate ostavili su značajan trag u zdravstvu, novinarstvu, preduzetništvu i umetnosti Subotice. Palatu je 1906. godine sagradio doktor Mikša Demeter (Miksa Dömötör), lekar i svestrani intelektualac. Arhitekte zdanja bili su braća Vago (Vágó) iz Budimpešte. Između dva svetska rata ovde se nalazila i redakcija dnevnih...
Brumerov mural
Povoljniji zakoni prema Jevrejima u drugoj polovini 19. veka, otvorili su i različite poslovne mogućnosti. Naoružani znanjem i otvoreni za napredak, Jevreji su postali stubovi modernizacije i industrijalizacije Subotice. Julije Brumer (Gyula Brummer, Subotica, 1870-Aušvic, 1944) bio je osnivač „Prve subotičke fabrike bombona i čokolade“ 1904. godine. Fabrika je prizvodila...
Nekadašnja Jevrejska bolnica
Jevrejska bolnica osnovana je 1923. godine, ali se u zgradu u današnjoj ulici Đure Đakovića preselila 1936. godine. Tada je bila jedina jevrejska bolnica u Jugoslaviji. Siromašni Jevreji su se lečili besplatno, a oni sa ograničenim primanjima plaćali su samo par dinara dnevno. Prihod bolnice uglavnom se sastojao od donacija,...
Geto i Holokaust
Hitlerova Nemačka napala je Jugoslaviju 6. aprila 1941. godine. Nakon toga, region Bačke okupirala je Mađarska. U početku Jevreji nisu odvođeni u koncentracione logore u velikom broju, ali su muškarci odvođeni u prisilne radne logore radi čišćenja mina na Istočnom frontu i u istočnoj Mađarskoj. Nakon što su nemačke trupe...
Zgrada nekadašnje štedionice
Ovu zgradu, u stilu mađarske secesije, projektovala su dva Jevreja: Marcel Komor (Marcell Komor) i Deže Jakab (Dezső Jakab). Dizajnirali su je između projektovanja Sinagoge i Gradske kuće, 1907. godine. Nekada je bila jedina banka u glavnoj gradskoj ulici. Pored banke, u prizemlju se nalazio restoran, a na spratovima stanovi....
Palata Jožefa Rufa
Posle očeve smrti 1909. godine, Jožef Ruf se sa majkom Serenom i bratom Adolfom preselio u Suboticu. Po ugledu na svog rođaka, Julija Brumera, vlasnika „Prve subotičke fabrike bonbona i čokolade“, braća su 1917. godine započela rad sopstvene fabrike slatkiša. Posle smrti Adolfa 1921. godine, Jožef je ostao jedini vlasnik...
Biste Jevrejskih autora Kiša, Čata i Munka
Danilo Kiš rođen je u Subotici 22. februara 1935, a umro u Parizu 15. oktobra 1989. godine. Bio je pisac modernog izraza – pesnik, prozaista, prevodilac i esejista. Neka od najpoznatijih dela su mu Rani jadi, Peščanik, Bašta, pepeo, Grobnica za Borisa Davidoviča, Enciklopedija mrtvih, Čas anatomije… Bista Danila Kiša,...
Bivša Mađarska kreditna banka
Sagrađena je 1911. godine u geometrijskom stilu bečke secesije. Ovo zdanje dizajnirao je budimpeštanski arhitekta, Jevrejin Alfred Hajoš (Alfréd Hajós), posebno zanimljiv za istoriju jer je na prvim modernim olimpijskim igrama održanim u Atini 1896. godine osvojio dve od tri zlatne medalje za Mađarsku u plivanju. 1924. godine osvojio je...
cc_Prissantenbär_CC-BY-SA-3.0
cc_Mister No_CC-BY-3.0
Gradska kuća Subotica
Za razliku od mnogih evropskih gradova, centrom Subotice ne dominira katedrala ili crkva, već Gradska kuća. Zbog svog položaja, veličine i kićene arhitekture mađarske secesije, Gradska kuća postala je znamenitost i simbol Subotice. Građena je između 1908. i 1910. godine, a unutrašnja dekoracija završena je 1912. Gradsku kuću su dizajnirali...
Spomen biste Jevrejskih arhitekata Komora i Jakaba
Budimpeštanski arhitekti, Marcel Komor (1868-1944) i Deže Jakab (1864-1932), najvažniji su secesijski graditelji Subotice. Projektovali su, između ostalih, subotičku Sinagogu, Gradsku kuću, banjski kompleks na Paliću i druge zgrade u Subotici. Njihove dve biste, delo vajara Save Halugina, postavljene su 2005. godine, okrenute su zvaničnom ulazu u gradsku kuću. Komor...
cc_ Ванилица_CC-BY-SA-4.0
cc_Marko Stanojević_CC-BY-SA-4.0
Subotička sinagoga
Monumentalna zgrada subotičke sinagoge datira iz 1902. godine. Delo je budimpeštanskih arhitekata Deže Jakaba i Marcela Komora. Pored neosporne umetničke i estetske vrednosti, izuzetna je jer je jedina sinagoga u Evropi koja sadrži elemente mađarske secesije. Primenjujući novi nacionalni stil u dizajnu sinagoge, Jevreji, naručioci i arhitekte, želeli su da...